Gastronomi Diplomasisi nedir ?

Gastro-diplomasi günümüzün en popüler kavramlarında biridir. Gastro-diplomasi aynı zamanda yemek diplomasisi, mutfak diplomasisi, gastro-turizm, mutfak turizmi, sosyal gastronomi veya Culinary diplomasi gibi kavramlarla da birlikte kullanıldığını ve uluslararası arenada diplomatik önemi son yıllarda hızlı bir yükseliş yakalamış durumda…

Araştırmacı Sam Chappel-Sokol’a göre culinary diplomasi yemeğin etkileşim ve işbirliğini artırmak umuduyla kültürlerarası etkileşim yaratması için araç olarak kullanılması anlamına geliyor. Yemek üzerinden iletişim kurmak amacı taşıyor. Bir masanın etrafında farklı görüşlere ve muhtemelen farklı siyasi ideolojilere sahip kişilerin yemeğin ilişki kurma ve geliştirme amaçlı kullanımı şeklinde siyasi yansımasını aktarıyor.

Oysa tarihe baktığımızda bir çok siyasi ve kültürel birleşmelerin bir yemek masası etrafında gerçekleştiğini görüyoruz. Yumuşak güç olarak doğan gastrodiplomasi ile bu terimler bugüne yeni kavramlar olarak girmiş olsa da beklide bilinen en eski geleneklerden biri. Zaten Ticaret Savaşlarının çoğu da yine bu kavramlar üzerinden gerçekleşmiş ipek yolu ticaretinde baharatlar örneklerinden sayılabilir. Fransız Devrimi ile Fransa mutfağı da bir değişim yaşamıştır.

Gastro-diplomasiye farklı kültürler ve o kültürlere ait bireyler arasında kamusal alanda gerçekleşen yemek paylaşımı anlamını yüklemekteler. İnsanlar arasında yaşanan bu etkileşim yeri geldiğinde restoranlarda yenen yemekler olabilirken, bazen de gittikçe artan yemek turizmini de kapsar hale gelmiştir.

Paul Rockower’e göre bu tanımıyla gastro-diplomasi farklı toplumların yabancı kültürler ile yemek üzerinden temas kurmasını sağlarken culinary diplomasinin önünü açarak devletlerin ekonomik ve politik çıkarlar gözetme potansiyeli yaratmaktadır. Bu anlamda, culinary-diplomasi şemsiye anlamından sıyrılarak- yemeğin kültürler arası iletişimi artırmak ve işbirliği zemini yaratmak amaçlı araç olarak kullanılması anlamını taşımaktadır. Gastro-diplomasi daha çok vatandaşlar ve halklar arası kurulan iletişimi hedeflerken culinary diplomasi resmi olarak gerçekleşir. Hükümet düzeyinde gerçekleştirilen yemekler, devletlerin ya da uluslararası örgütlerin katıldığı, bazen de organizasyon sahibi ülkenin kendi gücünü ortaya koymak amaçlı düzenlenen yemek organizasyonları şeklinde belirtilir.

Türkiye İletişim Başkanlığı, ilgili tüm kurumlarla eşgüdüm içinde Türkiye’nin gastro-diplomasi stratejisinin belirlenmesine ilişkin çalışmalar yürütmektedir. Bu kapsamda, 8 Ekim 2020’de İletişim Başkanlığı tarafından ilgili tüm kurumların katılımıyla Gastro-diplomasi 1. Komite Toplantısı düzenlenmiş ve Akdeniz ülkelerinin en ünlü 12 şefinin Türk yemeklerini online olarak dünya genelindeki takipçileriyle buluşturduğu bir proje gerçekleştirmiştir.

Kültürel diplomasinin önemli bir ayağı olan gastro-diplomasi, ülkelerin mutfak kültürlerini, diğer ülkelerle ikili ilişkilerde ve kültürler arası etkileşimde bir araç olarak kullanmasının yanı sıra gastro- turizm faaliyetlerini de kapsamaktadır. Türkiye, zengin Türk mutfağını uluslararası planda tanıtma yönündeki girişimlerini her geçen gün çeşitlendirmektedir. Gaziantep mutfağının dünya çapında tanıtılması faaliyetleri neticesinde Gaziantep’in gastronomi dalında, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü’nün (UNESCO) “Yaratıcı Şehirler Ağına” girmesi bunun örneklerinden biridir.